İlirler,değişik isimleri olan kabilelere ayrılmıştı.Desaretler,Labeatlar,Liburnlar,Thesprotlar,Epirotlar vb.gibi kabileler İlir kabilelerine örnek olarak verilebilir.İlirlerin kurdukları medeniyet dünyada birçok önemli medeniyeti etkilemiştir.Metallerin işlenmesinde usta olan İlirler aynı zamanda çok iyi savaşçılar olarak tanınırlardı.M.Ö 3yy’da henüz imparatorluğa geçmemiş olan Roma Cumhuriyeti kurulduktan sonra İlirleri tehdit olarak görmüştü.İlir korsanları İtalyan yarımadasının kıyılarını sürekli tehdit ediyordu.Bu sebeple tarihte ünlü Roma-İlir savaşları olmuştur.M.Ö 2yy’da,İlir Kralı Gentius'un Romalılara yenilmesi sonucunda İllirya toprakları Roma egemenliğine girmiştir.Roma egemenliğine girdikten sonra İlirler,Roma ordusuna ve idaresine katılarak bu imparatorluğun genişlemesinde büyük rol oynadılar.Roma imparatorluğu tarihinde,İlir (Arnavut) kökenli birçok imparator ‘’augustus’’ biliyoruz.
M.S 4yy’da yaşanan Kavimler Göçü ile bu imparatorlukta önemli gelişmeler yaşanmıştır.Bu yüzyılda Roma imparatorluğu önce idari olarak ikiye bölünmüş (batı-doğu) bir süre sonra Batı Roma İmparatorluğu M.S 476 yılında Gotlar tarafından yıkılmıştır.Kavimler göçü ile Roma imparatorluğu topraklarına gelen Gotlar uzun süre boyunca imparatorluğu uğraştırmıştır.Yazımızın konusu olan İlir (Arnavut) kökenli imparator olan Justinianus iktidarında Gotlarla birçok savaş yapılmıştır.Doğu Roma İmparatorluğu’na zamanla Bizans İmparatorluğu denildi ve 1453 yılına kadar devam etti.Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğunun başkenti olan Konstantinopolis ilk defa M.S 4.yy'da bir diğer İlir kökenli imparator olan Büyük Konstantin tarafından imparatorluğun başkenti yapılmıştır.Şehre bu yüzden Konstantin'in şehri manasına gelen ''Konstantinopolis'' ismi verilmiştir.
Justinianus,İlirlerin yaşadığı ve İlirya toprağı olan Tauresium (Latince olarak Roma zamanında böyle bilinir) şehrinde bugünkü Üsküp yakınlarında M.S 482 yılında doğdu.Kendisi imparator olmadan önce amcası I.Justin Bizans imparatoruydu.Amcası I.Justin genç Justinianus’u ilk önce saray muhafızlığına getirilmesine yardımcı oldu.Ayrıca Justinianus, amcası Justin tarafından‘’patrikhos’’olarak görevlendirilerek idareye yakın olması sağlanmıştır.Amcası I.Justin’in ölümünden sonra Justinianus,''I.Justinianus''olarak Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu tahtına geçmiştir.Tarihi kaynaklarda ayrıca''Büyük Justinianus''olarak da bilinmektedir.
Justinianus döneminin önemli olaylarından biri''Kutsal Bilgelik Kilisesi''anlamına gelen ve mimarlık harikası olan Ayasofya Kilisesinin inşa edilmesidir.Diğer önemli olaylar ise Justinianus tarafından hukuk reformlarının yapılması ve İstanbul'da bugün Sultanahmet Meydanı olarak bilinen yerde bulunan Hipodromda ortaya çıkan ''Nika İsyanı''dır.Hipodrom,Bizans döneminde at yarışlarının düzenlendiği yerdir13 Ocak 532 yılında Hipodrom'da ortaya çıkan isyan zamanın en önemli iki siyası grubu sayılan Maviler ve Yeşiller olarak adlandırılan gruplar tarafından Justinianus'u devirmek için yapılmıştır.İsyan sırasında İmparator Teodosius döneminde yapılmış ikinci Ayasofya Kilisesi yıkılmış ve şehir büyük zarar görmüştür.Şehirde birçok binalar yıkılmıştır.Tarihi kronikler büyük zararlardan bahsetmektedirler.İsyan sırasında Justinianus başka çare olmadığını anlayınca askerlerine isyanı bastırmak için saldırı emri vermiştir.Böylece isyancılarla birlikte toplam 60 000 kişi yaşamını yitirmiştir.İsyandan sonra,imparator Ayasofya Kilisesini yeniden yaptırmıştır.yapı 5 yılda tamamlanmıştır.Dönemin ünlü mimarları Anthemius ve Milletos'lu İsidorus bu yapının mimarlarıdır.Ayasofya,imparatorluğun her bölgesinden getirilmiş değerli eşyalar ile süslenmiştir.
Justinianus,İtalyada yerleşmiş barbar kavimlerden olan Gotları İtalya'dan atmak için yine İlir kökenli Belissarius'u görevlendirir.Kanlı savaşlardan sonra İtalya yarımadası,İspanya ve Kuzey Afrikanın bölgeleri yeniden Roma İmparatorluğuna katılmış olur.
Yaşadığı dönemde hukuk alanında önemli reformlar yapmış olan Justinianus bu sebeple büyük bir imparator olarak bilinir.Roma hukukunun kaybolmaya başlayan hukuk eserlerini ve kanunlarını tek bir eserde toplatmıştır.Eser ''Corpus Iuris Civilis'' olarak bilinmektedir.Türkçede ''Medeni Hukuk Külliyatı'' olarak bilinir.Justinianus dönemin en büyük hukukçularından Tribonianus'u görevlendirir.Bu işi yapmak için kurulan komisyon başarılı olur.Modern tarihçilerin ve hukukçuların görüşüne göre bu önemli reformlar olmasaydı batılı ülkelerin hukukunun temeli sayılan Roma hukuku sonzsuza dek kaybolabilirdi.İmparator Justinianus,imparatorluğun sınırlarını genişletmiş ve büyük bir medeniyeti korumayı başarmıştır.Avrupa medeniyetinin temeli olan bu medeniyet sayesinde Avrupa bugünkü kültür seviyesine ulaşmıştır.
GENTİ FANİ
Kaynaklar
''Bizans'' John NORWİCH
''Bizans İmparatorluğu tarihi'' Alexander VASİLİEV
''İliret (İllirler)'' Aleksander STİPÇEVİÇ vb. kaynaklar.
Yorumlar
Yorum Gönder